2020 жылдың 1-12 маусым аралығында Қазақстан Республикасында «Балалар еңбегін пайдалануға қарсы 12 күн» Ұлттық ақпараттық науқаны өткізіледі.

«Балалар еңбегін пайдалануға қарсы 12 күн» ұлттық ақпараттық кампаниясы-қоғамның ең нашар еңбек нысандарының проблемалары, оның ауқымы, бала мен қоғам үшін салдары, сондай-ақ әлеуметтік желілер беттерінде балалар саудасының алдын алу туралы ақпараттандыру.

Осы жылы акция «Балалар еңбегін пайдалануға жоқ де!» ұранымен өтеді.

Мектеп оқушылары, ата-аналар және қызметкерлер науқанды өткізу туралы хабардар болды, іс-шаралар жоспары әзірленді.

ЖАС ӨСПІРІМДЕРГЕ, АТА-АНАЛАРҒА ЖӘНЕ ПЕДАГОГТАРҒА АРНАЛҒАН ЖАДЫНАМА

Балалар еңбегі өте күрделі мәселе болып табылады және бүкіл әлемде балалар құқықтарын пайдалану мен бұзуды сипаттайтын ең маңызды фактор ретінде танылған.

Балалар еңбегі — бұл маңызды мәселе, оны елемеу мүмкін емес, себебі ол қауіпті:

— бала құқығы;

— білім;

— денсаулық;

— балалардың болашағы.

БАЛА ЕҢБЕГІ БОЙЫНША ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢНАМАСЫНА ҚЫСҚАША ШОЛУ

Қазақстан Республикасы Конституциясының 24-бабы азаматтардың еңбек бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін таңдауға құқығын айқындайды және соттың үкімі бойынша ғана не төтенше немесе соғыс жағдайы жағдайларында мәжбүрлеп еңбекке тарту мүмкіндігін шектейді. Елде балалар еңбегі жөніндегі ратификацияланған халықаралық конвенцияларды іске асыру үшін заңнамалық негізді айқындайтын негізгі құқықтық нормативтік актілер ең алдымен Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек Кодексі және «Қазақстан Республикасындағы Баланың құқықтары туралы» 2002 жылғы 2 тамыздағы № 345-11 Заң, сондай-ақ балалар еңбегіне қатысты белгіленген талаптарды бұзғаны үшін тиісті әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікті белгілейтін әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекс (ӘҚБтК) және қылмыстық Кодекс (ҚК) болып табылады.

Еңбек кодексі еңбек қатынастарын және еңбек қатынастарына тікелей байланысты өзге де қатынастарды реттейді, балалардың еңбек қатынастары тараптары ретінде құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін заңнамалық негізді айқындайды, еңбек саласындағы құқықтар мен бостандықтардың ең төменгі кепілдіктерін, сондай-ақ балалар еңбегіне қатысты тыйым салулар мен шектеулерді белгілейді. Бірінші кезекте, Кодексте еңбек заңнамасы принциптерінің бірі – кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу қағидаты ретінде белгіленгенін атап өту қажет.  Екінші жағынан, құжат 25 Еңбек кодексі тыйым салады бұзу теңдігі мен шартын, оның ішінде критерийі бойынша кәмелеттік жасқа толмаған жағдайларды қоспағанда, осы заңда көзделген.

  Жұмысқа қабылдау үшін ең төменгі жалпы жас Еңбек кодексінде 16 жас деп анықталған. Алайда ата-анасының бірінің, қорғаншысының, қамқоршысының немесе асырап алушысының жазбаша келісімімен 15 жасқа толғандщармен еңбек шарты жасалуы мүмкін.  Бұл ретте 14 жасқа толған оқушылар үшін оқудан бос уақытта жұмыстарды орындау үшін және 14 жасқа толмаған, шығармашылық салада (кинематография ұйымдарында, театрларда, театр және концерт ұйымдарында, цирктерде, туындыларды жасауға және (немесе) орындауға денсаулығына және адамгершілік жағынан дамуына нұқсан келтірмей қатысу үшін) жұмыс істейтін адамдар үшін ерекше жағдайлар белгіленген. Екі жағдайда да ата-анасының бірі, қорғаншысы, қамқоршысы немесе асырап алушысы еңбек шартына қол қояды ал орындалатын жұмыс кәмелетке толмағандардың денсаулығына зиян келтірмеуі тиіс және олардың оқу процесін бұзбауы керек.